Już po raz trzeci w dniach 14–15 września 2019 roku uczniowie Zespołu Szkół Sportowych w Ełku wzięli udział w III Ogólnopolskiej Młodzieżowej Sztafecie Szlakiem Żołnierzy Wyklętych Gajrowskie – Wydminy. Skład drużyny był następujący:
1. Bielecka Kinga – 1S LO
2. Bugieda Natalia – 3L LO
3. Dąbrowska Gabriela – 2L LO
4. Kalinowski Kamil – IG LO
5. Kiempisty Weronika – IG LO
6. Kowalewska Roksana – IG LO
7. Krynicka Amelia – IG LO
8. Rejkiewicz Natalia – 2L LO
9. Rowiński Hubert – 3L LO – kapitan drużyny
10. Wrochniak Katarzyna – 2 L LO.

Lista szkół i grup biorących udział w Sztafecie:
1. Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach (Litwa)
2. Gimnazjum im. Szymona Konarskiego w Wilnie (Litwa)
3. Gimnazjum w Miekunach (Litwa)
4. Klub Biegam Bo Lubię Wydminy
5. Liceum Ogólnokształcące w Wydminach (2 drużyny)
6. Ogólnokształcące Liceum Lotnicze im. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury w Dęblinie
7. Szkoła im. Pawła Ksawerego Brzostowskiego w Turgielach (Litwa)
8. Szkoła Podstawowa im. Ignacego Krasińskiego w Świętajnie
9. Szkoła Podstawowa nr 65 im. Alfa Liczmańskiego w Gdańsku
10. Szkoła Podstawowa w Gawlikach Wielkich
11. Zespół Kształcenia i Wychowania w Swarożynie
12. Zespół Szkół Inżynierii Środowiska i Usług w Elblągu
13. Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych w Olecku
14. Zespół Szkół Ogólnokształcących w Wydminach (2 drużyny)
15. Zespół Szkół Sportowych w Ełku.

Projekt dotyczący III Ogólnopolskiej Sztafety Młodzieżowej Szlakiem Żołnierzy Wyklętych Gajrowskie – Wydminy został sfinansowany przez Ministra Obrony Narodowej i Prezydium Senatu RP, a jego celem było:

• upamiętnienie 80. rocznicy agresji ZSRR na Polskę


• upowszechnianie wśród młodzieży etosu Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych


• zapoznanie się z najnowszą historią Polski


• popularyzacja biegania jako najprostszej formy ruchu


• nawiązanie kontaktów z młodzieżą z polskich szkół na Litwie.

Po przybyciu do Giżycka zostaliśmy zakwaterowani w Centralnym Ośrodku Sportu. Tam właśnie 14 września 2019 roku w sali konferencyjnej miał swój wykład prof. dr hab. Romuald Szeremietiew. W swoim wystąpieniu ukazał on polskie dążenia niepodległościowe, poczynając od powstania styczniowego, a kończąc na „Solidarności”. Przytoczył on m.in. słowa Józefa Piłsudskiego, który powiedział, „że gdyby nie było powstania styczniowego, to pewnie nie byłoby Legionów. I być może nie byłoby tego czynu, który skończył się przecież zwycięstwem i odzyskaniem przez Polskę niepodległości.

Kiedy Polska odzyskała niepodległość, to jeszcze żyli powstańcy z 1863 roku. Wtedy państwo polskie bardzo o nich zadbało. Wszyscy zostali awansowani do stopnia porucznika i otrzymali przyzwoite emerytury. Każdy oficer Wojska Polskiego od najniższej rangi, aż do generała miał obowiązek oddawania honoru, kiedy spotykał w mundurze powstańca styczniowego.

W życiu narodów ważna jest pamięć, która powinna być zakotwiczona w różnych ważnych wydarzeniach z przeszłości. Wszyscy Polacy są dumni, chociaż było to dawno, że pokonaliśmy Krzyżaków pod Grunwaldem. Wszyscy jesteśmy dumni, że w 1920 roku Wojsko Polskie zatrzymało bolszewicką nawałę. Uratowało to nie tylko naszą niepodległość, ale także i Europę.
W 1944 i 1945 roku na nasze ziemie wchodzą Sowieci. Wiadomo, czym był system komunistyczny. Każdy człowiek był kontrolowany i był od tej władzy uzależniony. Komuniści spostrzegli, że większość żołnierzy podziemia, to synowie polskiej wsi i że ta partyzantka ma w niej oparcie. Jak zrobić kolektywizację w Polsce, skoro ci ludzie ze wsi walczą z komunistyczną władzą. Komuniści mówili, że nie będą odbierać ziemi, że to wszystko jest propagandą, ponieważ wpierw musieli uporać się z podziemiem niepodległościowym. W 1952 roku w zasadzie to się prawie udało. Nasi żołnierze w tym boju przegrali. W 1953 roku zmarł Stalin. Wkrótce był rok 1956 i pojawił się Gomułka. Okazało się, że kolektywizacji w Polsce nie zrobiono. W związku z tym towarzysz Gomułka powiedział, że pójdziemy polska drogą i Polska będzie takim krajem komunistycznym, w którym chłopi mają swoją ziemię.

Konsekwencją tego było to, że rzesza ludzi miała swoją własność i źródło utrzymania. Nawet jeśli komuniści próbowali to jakoś kontrolować, to ta własność była w rękach polskich chłopów. Po przegranej w 1863 roku ruszyły Legiony, a po przegranej przez Żołnierzy Niezłomnych była „Solidarność”. To ma ze sobą związek.

Wojskowi wiedzą, że są trzy poziomy spojrzenia na rzeczywistość. Mówi się, że jest poziom taktyczny, poziom operacyjny i poziom strategiczny – najważniejszy w wymiarze całego państwa. Najniższy poziom to jest spotkanie na polu walki. Poziom operacyjny jest wtedy, gdy większość jednostek ściera się ze sobą. I wreszcie w poziomie strategicznym ważne jest to, co państwo chce osiągnąć w wymiarze tym najwyższym. Naszym celem było odzyskanie niepodległości.

My Polacy za sprawą m.in. Żołnierzy Niezłomnych wygraliśmy, bo Rzeczpospolita Polska jest znowu krajem niepodległym. Chociaż mamy różnego rodzaju kłopoty, to jednak jest pewne, że jesteśmy niepodlegli, ponieważ spotykamy się dzisiaj i mówimy o Żołnierzach Niezłomnych. Przypominamy ich, pamiętamy o nich i będziemy pamiętać. Pamiętamy o nich dlatego, że poszli w bój. Myślę, że Bóg tak stworzył naszą rzeczywistość, że krew przelana w słusznej sprawie nie idzie na marne. Ta krew zostaje, budzi nasze uczucia, wzmacnia nas jako Polaków.

Dzisiaj w Warszawie i w Zamościu zapłonęło ponad 20 tysięcy zniczy, które symbolizują dwadzieścia kilka tysięcy polskich oficerów zamordowanych przez Sowietów w 1940 roku. Myślę, że Rosja wiele by dziś dała, żeby tego Katynia nie było. Wtedy, kiedy oni ich mordowali, to robili wszystko, żeby nikt się o tym nie dowiedział. Komuniści w Polsce mordując naszych bohaterów robili wszystko, żeby zatrzeć ślady, żeby zaginęła o nich pamięć, żebyśmy nie wiedzieli, że oni byli. A to, że oni byli, to tylko nas wzmacnia. To jest właśnie siła polskości”.
Prelegent na koniec swego wystąpienia w uznaniu zasług i przywracaniu prawdy historycznej decyzją Kapituły Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koło Pomorskie został odznaczony pamiątkowym srebrnym medalem kpt. Romualda Rajsa, ps. „Bury”. Medal wręczył Romuald Rajs – syn kapitana „Burego”.

Następnie swój wieczór autorski miał Michał Ostapiuk z Delegatury IPN w Olsztynie, który zaprezentował książkę pt. „Komendant »Bury«. Biografia kpt. Romualda Adama Rajsa »Burego« 1913-1949”. Ukazał on w swoim opracowaniu walkę „Burego” na Wileńszczyźnie podczas drugiej wojny światowej, jak również po jej zakończeniu na Podlasiu i na Mazurach w Gajrowskich, ale już z narzuconą Polakom przez Stalina władzą komunistyczną.

Każda drużyna biorąca udział w Sztafecie została obdarowana przez autora ww. książką. W naszej znajduje się następująca dedykacja: „»Prawda, jakkolwiek bardzo niedoskonała, ludzka prawda może być tylko jedna«. Zespołowi Szkół Sportowych w Ełku – Michał Ostapiuk, 15 IX 2019 r.” Książka ta została przeze mnie przekazana do biblioteki szkolnej i zachęcam do jej przeczytania.

Sobotni wieczór zakończył się ogniskiem i pieczeniem kiełbasek. Nie zabrakło również gitary i wspólnego śpiewu pieśni patriotycznych.

Z kolei niedziela 15 września` rozpoczęła się w Wydminach Mszą św. w trakcie której modlono się za ofiary napaści Sowietów na Polskę oraz za Żołnierzy Niezłomnych. Po Mszy św. złożono kwiaty pod pomnikiem upamiętniającym Żołnierzy 3 Wileńskiej Brygady Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Następnie uroczystości kontynuowane były w Panteonie Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych w Orłowie. W imieniu wszystkich uczestników Sztafety przedstawiciel Ogólnokształcącego Liceum Lotniczego w Dęblinie odczytał apel:

„Pojutrze 17 września będziemy obchodzić 80-tą rocznicę ataku Sowietów na Polskę. 17 września 1939 roku – czwarty rozbiór Polski – to jedna z najważniejszych dat, jaką powinniśmy pamiętać z historii XX wieku. Niestety przez blisko 50 lat po zakończeniu II wojny światowej ta data była niezauważalna. Nie uczono o niej w polskich szkołach naszych rodziców. Jeśli już o niej czasem mówiono, to tylko szeptem w domu.

Każdy, kto głośno przypominał, co się wtedy naprawdę stało mógł zniknąć w niewyjaśnionych okolicznościach lub przysporzyć sobie i swojej rodzinie wielu problemów prywatnie, ale także w szkole oraz w pracy.

Dzisiaj jesteśmy wolni, żyjemy w niepodległej i suwerennej Ojczyźnie, możemy i powinniśmy mówić, pisać, śpiewać, pokazywać w Internecie, to o czym wielu miało nadzieję, że zapomnimy, że udało im się wymazać z naszej pamięci Ludzi Niezłomnych, płynących pod prąd.
Data 17 września to sprawdzian naszej polskości, tak jak zbrodnia katyńska, tak jak Żołnierze Podziemia Niepodległościowego, jak ich ofiara krwi. Większość powie, po co to rozpamiętywać, lepiej żyć dniem dzisiejszym i nie myśleć o tym co jutro. Ale jak planować jutro, by nie popełnić wczorajszych błędów? Jak iść do przodu, nie wiedząc skąd się przybyło? Jeśli my zapomnimy o nich – świat zapomni i o nas. Mamy swoje talenty – użyjmy ich, by być dobrym i prawym Polakiem. To w naszych rękach jest przyszłość Polski. Budujmy Jej dobrobyt, a Ci pochowani w tej mogile i Ich dowódca kpt. Romuald Rajs, ps. „Bury” – zamordowany 70 lat temu będą nam błogosławić z góry, wdzięczni, że ich poświęcenie nie poszło na marne. TAK NAM DOPOMÓŻ BÓG. Uczestnicy III Ogólnopolskiej Młodzieżowej Sztafety Szlakiem Żołnierzy Wyklętych Gajrowskie – Wydminy. Orłowo, 15 września 2019 roku”.

Po zakończeniu uroczystości w Panteonie uczestnicy Sztafety wystartowali z Jelonek, gm. Świętajno, z miejsca pierwszego pochówku Żołnierzy 3 Brygady Wileńskiej NZW. Na mecie w Wydminach każda drużyna otrzymała puchar, a każdy uczestnik Sztafety pamiątkowy medal.
Honorowy patronat nad III Ogólnopolską Młodzieżową Sztafetą Szlakiem Żołnierzy Wyklętych Gajrowskie-Wydminy objął Artur Chojecki – wojewoda warmińsko-mazurski.

Wszystkie drużyny biorące udział w Sztafecie zostały zaproszone na czwartą edycję Sztafety, która odbędzie się w dniach 11–13 września 2020 roku.

Organizatorami Sztafety byli: Związek Stowarzyszeń „Sztafeta Pokoleń”, Wójt Gminy Wydminy oraz Wójt Gminy Świętajno.

Poniżej podaję link do reportażu TVP Olsztyn z przebiegu Sztafety:
http://olsztyn.tvp.pl/44408055/pobiegli-szlakiem-partyzantow-sportowa-lekcja-historii-na-mazurach

Opr. i zdjęcia: Andrzej Mocarski