Portret Marszałka Józefa Piłsudskiego pochodzi z książki Wacława Sieroszewskiego pt. „Józef Piłsudski”, Lwów 1933, s. 2.

22.06.2016 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2017 Rokiem Marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego. Przyszły Oswobodziciel Państwa Polskiego urodził się 5.12.1867 r. w Zułowie w powiecie święciańskim, 60 km od Wilna. W 1885 r. zdał maturę w I Gimnazjum w Wilnie i podjął studia medyczne na Uniwersytecie Charkowskim, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną w niepodległościowych organizacjach studenckich. W 1887 r. został aresztowany pod zarzutem udziału w spisku na życie cara i skazany na pięcioletnie zesłanie na Syberię. Gdy w 1882 r. wrócił do Wilna miał już ustalone poglądy i określony plan działania. W 1892 r. został członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, stworzył Organizację Bojową PPS i Polską Organizację Wojskową. W 1899 r. Józef Piłsudski ożenił się z Marią z Koplewskich, primo voto Juszkiewicz – działaczką Polskiej Partii Socjalistycznej.

3.08.1914 r. Józef Piłsudski utworzył w Krakowie Pierwszą Kompanię Kadrową, która dała początek Legionom Polskim. On sam został komendantem I Brygady. Legiony u boku państw centralnych (Niemiec i Austro-Węgier) walczyły z Rosją. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 r., czyli po odmowie złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Wilhelmowi II przez żołnierzy I i III Brygady Józef Piłsudski został przez Niemców 22.07.1917 r. aresztowany i uwięziony w Magdeburgu. Do Warszawy powrócił 10.11.1918 r. Rada Regencyjna (utworzona 12.09.1917 r., miała pełnić najwyższą władzę w Królestwie Polskim do czasu przekazania jej w ręce regenta lub króla) 11.11.1918 r. przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową, a 14.11.1918 r. władzę cywilną i sama się rozwiązała. 16.11.1918 r. Józef Piłsudski zawiadomił radiodepeszą państwa Ententy oraz Niemcy o istnieniu „państwa polskiego, niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski”.

Dążył on do odzyskania na wschodzie ziem utraconych przez Polskę na rzecz Rosji carskiej podczas rozbiorów. Działania te doprowadziły do wojny polsko-radzieckiej w latach 1919–1920. W dniach 13–15.08.1920 r. rozegrała się Bitwa Warszawska, zwana Cudem nad Wisłą (uznawana jest za 18. przełomową bitwę w historii świata). 16.08.1920 r. znad Wieprza ruszyło dowodzone przez Józefa Piłsudskiego kontruderzenie, które zadało bolszewikom decydujący cios. Polska uratowała swoją niepodległość.

Od 1920 r. Józef Piłsudski był pierwszym marszałkiem Polski. W 1921 r. po śmierci żony ożenił się powtórnie z Aleksandrą Szczerbińską (pochodziła z Suwałk), działaczką niepodległościową, z którą miał dwie córki: Wandę i Jadwigę.

W dniach 12–14.05.1926 r. w Warszawie Józef Piłsudski wraz z wiernymi sobie wojskami dokonał przewrotu majowego. Rząd Wincentego Witosa podał się do dymisji, a prezydent Stanisław Wojciechowski złożył urząd. Powodem zamachu była pogarszająca się sytuacja polityczna i gospodarcza kraju. Rozpoczęły się autorytarne rządy sanacji. Józef Piłsudski był premierem w latach 1926–1928 i 1930.

Marszałek zmarł 12.05.1935 r. w Belwederze w Sali Lustrzanej, która była ulubionym miejscem jego pracy. Doczesne szczątki wystawione zostały na widok publiczny w Belwederze w Sali Pompejańskiej, najbardziej reprezentacyjnej sali, której ciekawym rozwiązaniem architektonicznym jest nisza. Podczas uroczystości pogrzebowych stały tam sztandary, przed którymi wystawiona była trumna z ciałem Marszałka. Został on pochowany na Wawelu w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. Z kolei serce Marszałka zostało złożone w grobowcu jego matki na cmentarzu Na Rossie w Wilnie. Józef Piłsudski to jedna z najważniejszych postaci w tysiącletniej historii Polski.

Belweder w latach 1918–1922 i 1926–1935 był siedzibą Marszałka Józefa Piłsudskiego. Obecnie jest rezydencją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Belweder – Sala Pompejańska.	Belweder – nisza w Sali Pompejańskiej.

Na zaproszenie Kancelarii Prezydenta RP Lecha Aleksandra Kaczyńskiego autor artykułu miał wielki zaszczyt uczestniczyć 19.05.2009 r. w Belwederze w sesji naukowej pt. „Rodzina Piłsudskich w służbie Wojska Polskiego”. W sesji wzięła udział najbliższa rodzina Marszałka: córka Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska (architekt, porucznik pilot Wojska Polskiego, zm. w 2014 r.) wraz z synem Krzysztofem Józefem Jaraczewskim.

Wśród honorowych gości byli m.in.: Anna Walentynowicz i Janina Natusiewicz-Mirer (zginęły w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem), gen. bryg. Stanisław Nałęcz-Komornicki – Kanclerz Kapituły Orderu Virtuti Militari, ppłk Czesław Justyn Cywiński – Prezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK, Jan Józef Kasprzyk – Prezes Zarządu Głównego Związku Piłsudczyków oraz aktor Janusz Zakrzeński – odtwórca ról Marszałka (zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem).

Przed sesją w kaplicy belwederskiej została odprawiona Msza Święta koncelebrowana w intencji Marszałka i Jego Rodziny. Liturgię Mszy św. sprawowali: kapelan Prezydenta RP Lecha Aleksandra Kaczyńskiego ks. prał. Roman Indrzejczyk (zginęli w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem) oraz ks. Ryszard Umański z Częstochowy.

Kaplica w Belwederze – ks. prał. Roman Indrzejczyk podczas sprawowania liturgii.

Po Mszy Świętej wszyscy udali się do sali konferencyjnej, w której odbyła się ceremonia dekoracji odznaczeniami państwowymi osób zasłużonych w upowszechnianiu wiedzy o najnowszej historii Polski, zasłużonych w pielęgnowaniu pamięci o Józefie Piłsudskim oraz za osiągnięcia pedagogiczne dotyczące osoby i ideałów Marszałka. Wśród odznaczonych był także ełczanin Piotr Augustynowicz. Wręczenia odznaczeń państwowych w imieniu Prezydenta RP dokonał minister Władysław Stasiak (zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem). Po ceremonii odznaczeń minister Władysław Stasiak oficjalnie ogłosił rozpoczęcie sesji naukowej poświęconej Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu i Jego Rodzinie. Wykłady wygłosili:


• prof. Wiesław Wysocki z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie pt. „Józef Piłsudski jako Naczelny Wódz”;

• prof. Janusz Cisek z Muzeum Wojska Polskiego pt. „Józef Piłsudski w wojnie polsko-bolszewickiej”;

• dr Tymoteusz Pawłowski z Uniwersytetu Warszawskiego pt. „Józef Piłsudski jako minister spraw wojskowych”;

• prof. Jan Bartelski z Uniwersytetu Warszawskiego pt. „Kapitan Andrzej Jaraczewski w służbie Polskiej Marynarki Wojennej na ścigaczach”;

• dr Krzysztof Kubala z Uniwersytetu Warszawskiego pt. „Polki i Polacy w szeregach brytyjskiego lotnictwa transportowego”.

Po konferencji wszyscy jej uczestnicy wzięli udział w ceremonii złożenia wiązanki kwiatów pod pomnikiem Józefa Piłsudskiego, który znajduje się w pobliżu Belwederu. Była to ostatnia oficjalna część uroczystości upamiętniających 74. rocznicę śmierci Marszałka.

Następnie zwiedziliśmy wraz z przewodnikiem Belweder. Ze względu na szczególny charakter i podniosłość dnia udostępnione zostały zwiedzającym na parterze wszystkie sale (na piętrze znajdują się apartamenty i ich się nie zwiedza).

Przed rozpoczęciem sesji udało mi się porozmawiać z córką Marszałka. Przyczyną sprawczą tej rozmowy była fotografia kobiety z prywatnego archiwum cichociemnego por. Jarosława Daniela Poliszuka. Twierdził on, że fotografia przedstawia córkę Piłsudskiego. Nie był jednak w stanie stwierdzić, czy jest to Wanda czy Jadwiga. Po śmierci por. Poliszuka w 2002 r. jego żona Daniela Poliszuk przekazała mi zbiory męża. Wśród dokumentów znajdowała się również ww. fotografia, na odwrocie której znajduje się następująca dedykacja zapisana wiecznym piórem: „Wien, den 24 II 1945. Zum Ewigen Andenken für mich Jahnette, 22 III 1945” (niem.) – Wiedeń, 24 II 1945. Na wieczną pamiątkę dla mnie Jahnette, 22 III 1945. Fotografia ta zawiera ponadto dodatkowy zapis sporządzony przez inną osobę i to długopisem, a nie wiecznym piórem, o następującej treści: „córka Piłsudskiego”. Podczas rozmowy Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska stwierdziła, że fotografia nie przedstawia ani jej, ani jej siostry Wandy.

Fałszywa córka Marszałka Józefa Piłsudskiego. Kogo rzeczywiście przedstawia ta fotografia, prawdopodobnie nigdy się już nie dowiemy?
Sesja naukowa pt. „Rodzina Piłsudskich w służbie Wojska Polskiego”. Od lewej: Janina Natusiewicz-Mirer, Anna Walentynowicz, Krzysztof Józef Jaraczewski – wnuk Marszałka Józefa Piłsudskiego wraz z matką Jadwigą Piłsudską-Jaraczewską.
W podziemiach Belwederu znajduje się zbiór pamiątek po Józefie Piłsudskim.

W Sulejówku koło Warszawy powstało muzeum biograficzne poświęcone Marszałkowi. Można już teraz odbyć wirtualny spacer po tym muzeum. Polecam adres: Wirtualny spacer po wystawie stałej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Opr. i fot. Andrzej Mocarski