Zespół Szkół Sportowych w Ełku

Stan wojenny został wprowadzony przez reżim gen. Wojciecha Jaruzelskiego 13.12.1981 r., został zawieszony 31.12.1982 r., a ostatecznie zniesiony 22.07.1983 r. – trwał 589 dni. Stan wojenny był wojskowym zamachem stanu przeprowadzonym przez WRON-ę (WRON – Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego), na czele której stał gen. Jaruzelski. Surowe prawo stanu wojennego obowiązywało do końca PRL-u (PRL – Polska Rzeczpospolita Ludowa – nazwa państwa polskiego w latach 1952–1989).
Od 13. 12. 1981 r. na ulicach polskich miast pojawiło się 15 tys. zomowców (ZOMO – Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej) oraz 100 tys. żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego. Należy również pamiętać o 25 tys. esbekach (SB – Służba Bezpieczeństwa – tajna policja polityczna) i 63 tys. milicjantach (MO – Milicja Obywatelska). Siły te wspomagało około 400 tys. ormowców (ORMO – Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej – paramilitarna organizacja ochotnicza i społeczna wspierająca MO). Ponadto zmobilizowano i uzbrojono wiele tysięcy emerytowanych esbeków i milicjantów. Takim orężem militarnym gen. Jaruzelski niszczył NSZZ Solidarność (NSZZ Solidarność – Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, powstał w 1980 r., przewodniczącym był Lech Wałęsa), największą inicjatywę społeczną narodu polskiego od zakończenia drugiej wojny światowej.
Ceną stanu wojennego w Polsce były: 103 ofiary śmiertelne (Komitet Helsiński podaje 123 ofiary), 10 tys. internowanych w 52 więzieniach i ośrodkach odosobnienia, w tym 15 osób z Ełku, 4 tys. wyroków skazujących oraz opuszczenie Polski przez 500 tys. jej obywateli. Ponadto 170 tys. osób ukarano za wykroczenia niezwiązane z działalnością na rzecz niepodległości.
1 lutego 1992 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznał stan wojenny za nielegalny, a 6 grudnia 2002 r. ogłosił 13 grudnia Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego.

Lista internowanych działaczy NSZZ „Solidarność” z Ełku wraz z miejscem zatrudnienia oraz okresem internowania:
1. Teresa Apoznańska zatrudniona była w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Przemysłu Mięsnego w Ełku, została aresztowana 17.12.1981 r., więziona była przez 193 dni, mieszka w Ełku;
2. Andrzej Bach zatrudniony był w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Przemysłu Mięsnego w Ełku, został aresztowany 17.12.1981 r., więziony był przez 91 dni, w 1982 r. wyemigrował do RFN;
3. Jerzy Danieluk zatrudniony był w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Przemysłu Mięsnego Zakład Transportu w Ełku, został aresztowany 16.12.1981 r., więziony był przez 21 dni, mieszka w Ełku;
4. Lucjan Filipkowski zatrudniony był w Fabryce Przyrządów i Uchwytów w Białymstoku, został aresztowany 13.12.1981 r. w Białymstoku, więziony był przez 101 dni, od 1989 r. mieszka w Ełku i jest zaliczany obecnie do ełckich internowanych;
5. Jacek Golak zatrudniony był w Eksportowym Zakładzie Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Ełku, został aresztowany 18.12.1981 r., więziony był przez 84 dni, w 1987 r. wyemigrował do USA;
6. Wacław Jankowski zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Robót Instalacyjno-Montażowych Budownictwa Rolniczego w Ełku, został aresztowany 13.12.1981 r., więziony był przez 241 dni, mieszka w Ełku;
7. Radosław Jurgielewicz prowadził własną działalność gospodarczą, był inwalidą wojennym, został aresztowany 18.12.1981 r., więziony był przez 2 dni, zmarł w Ełku w 1993 r. i został pochowany w Suwałkach;
8. Edward Kochanowski był nauczycielem w Zbiorczej Szkole Gminnej w Ełku (obecnie Zespół Szkół Sportowych w Ełku), został aresztowany 16.12.1981 r., więziony był przez 18 dni, zmarł w Ełku w 2009 r. i został pochowany w Augustowie;
9. Jan Zbigniew Kozikowski prowadził własną działalność gospodarczą, nie należał do NSZZ „Solidarność”, został aresztowany 13.12.1981 r., więziony był przez 10 dni, mieszka w Ełku;
10. Lucyna Mazurkiewicz zatrudniona była w Zakładzie Elektroniki Motoryzacyjnej w Ełku, została aresztowana 17.12.1981 r., więziona była przez 77 dni, mieszka w Ełku;
11. Józef Możejewski zatrudniony był w Węźle Polskich Kolei Państwowych w Ełku, został aresztowany 13.12.1981 r., więziony był przez 58 dni, zmarł w 2010 r. i został pochowany w Ełku;
12. Ryszard Radaszkiewicz zatrudniony był w Eksportowym Zakładzie Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Ełku, został aresztowany 18.12.1981 r., więziony był przez 84 dni, zmarł w 1999 r. został pochowany w Ełku;
13. Andrzej Sawicki zatrudniony był w Banku Gospodarki Żywnościowej w Ełku, został aresztowany 13.12.1981 r., więziony był przez 282 dni, zmarł w 2008 r. i został pochowany w Ełku;
14. Alina Songin zatrudniona była w Suwalskim Przedsiębiorstwie Produkcji Leśnej „Las” w Ełku, została aresztowana 17.12.1981 r., więziona była przez 134 dni, mieszka w Ełku;
15. Halina Wysocka zatrudniona była w Banku Gospodarki Żywnościowej w Ełku, została aresztowana 19.12.1981 r., więziona była przez 89 dni, mieszka w Ełku.
Ełccy internowani zostali opisani przez Andrzej Mocarskiego – nauczyciela historii i wos w książce pt. „Ełccy internowani i ich kapelani”, Ełk 2010. Ponadto w latach 2001–2008 zorganizował on w Zespole Szkół Samorządowych w Ełku (ob. Zespół Szkół Sportowych w Ełku) osiem sesji popularnonaukowych poświęconych stanowi wojennemu w Polsce.
Na murach polskich miast podczas stanu wojennego pojawiały się następujące napisy:
„Precz z komuną”; „Precz z PZPR”; „Precz z pachołkami Moskwy”; „Śmierć katom z ZOMO”; „Zabitych górników pomścimy”; „Wrona Orła nie pokona”; „Solidarność zwycięży”; „Niech żyje Wałęsa”; „Wszystkie wrony na Plac Czerwony”; „Nierozłączne siostry dwie – partia i SB”. Natomiast w Ośrodku Odosobnienia w Gołdapi internowane kobiety śpiewały: „Po tamtej stronie Wisły kąpała się wrona, Jaruzelski myślał, że to jego żona”.
W 2008 r. Prokurator Katowickiego Oddziału IPN oskarżył (sprawa trafiła na wokandę) gen. Wojciecha Jaruzelskiego o zbrodnię komunistyczną, polegającą na kierowaniu „związkiem przestępczym o charakterze zbrojnym, mającym na celu popełnianie przestępstw” oraz o podżeganie członków Rady Państwa PRL do przekroczenia ich uprawnień poprzez uchwalenie w czasie sesji Sejmu PRL i wbrew Konstytucji dekretów o stanie wojennym. Razem z nim oskarżonych było osiem innych osób, w tym były I sekretarz PZPR (PZPR – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) Stanisław Kania oraz szef MSW (MSW – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych) gen. Czesław Kiszczak.
16 marca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dra Janusza Kochanowskiego z 2008 r. dotyczący dekretu o stanie wojennym. TK orzekł, że dekret o stanie wojennym oraz dekret o postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego są niezgodne z art. 7 Konstytucji RP w związku z art. 31 ust. 1 Konstytucji PRL z dnia 22 lipca 1952 r. oraz z art. 15 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Politycznych.
12.01.2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uznał byłego szefa MSW gen. Czesława Kiszczaka winnym zbrodni komunistycznej oraz udziału w związku zbrojnym wprowadzającym stan wojenny i skazał go na karę czterech lat pozbawienia wolności. Na mocy amnestii wyrok zmniejszono o połowę i zawieszono na pięć lat.
Wojciech Jaruzelski zm. 25.05.2014 r. i został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie. Jego pogrzebowi towarzyszyły protesty wielu Polaków, dlatego że nie został on osądzony za stan wojenny i masakrę robotników na Wybrzeżu w 1970 r.

Pieczątkę NSZZ „Solidarność” wykonał w stanie wojennym ełczanin Czesław Kuderski – Przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem” w Ełku. Czesław Kuderski tą pieczątką w stanie wojennym stemplował „bibułę”, czyli niezależną od władz komunistycznych prasę. Tego rodzaju działalność była wówczas zakazana. W zawiązku z tym narażał się on na aresztowanie i więzienie. Czesław Kuderski zm. w 2011 r. i został pochowany w Ełku.

Opr. Andrzej Mocarski